Sản phẩm sữa tươi trên thế giới hiện nay thường được chế biến và đóng gói dưới 2 dạng là thanh trùng và tiệt trùng. So với sữa thanh trùng, nhờ tiến trình xử lý ở nhiệt độ rất cao trong thời gian cực ngắn, sữa tiệt trùng có thể kéo dài thời gian sử dụng từ 6 - 12 tháng, mà không cần một chất bảo quản nào.
Sữa tươi thanh trùng và sữa tươi tiệt trùng có gì khác nhau? Dùng sữa nào có lợi nhất?
Thanh trùng sữa: Công nghệ truyền thống
Sữa thanh trùng đã xuất hiện vào cuối thế kỷ 19. Đây là phương pháp bảo quản bằng cách sát trùng ở nhiệt độ cao trong thời gian ngắn. Trên thị trường Việt Nam hiện nay, chỉ còn một vài công ty sản xuất sữa thanh trùng trong đó có công ty sữa Long Thành, Đồng Nai và công ty sữa Mộc Châu, Ba Vì.
Do sữa thanh trùng hoàn toàn dùng vật liệu là sữa tươi vắt từ bò sữa, nên hương vị ngon hơn sữa tiệt trùng. Nhưng cũng chính vì vậy nên việc tồn trữ và bảo quản sữa thanh trùng rất khó, đòi hỏi luôn phải được giữ lạnh. Do phải bảo quản lạnh thường xuyên để sản phẩm sữa không bị hỏng nên khi đưa ra thị trường, giá của sữa thanh trùng bao giờ cũng mắc hơn sữa tiệt trùng khoảng 500 đồng.
Trong khi đó, bằng công nghệ tiệt trùng, các công ty có thể thêm vào sữa đến 36 loại loại khoáng chất và vitamin khác nhau. Vì vậy, sữa tiệt trùng "rộng" dinh dưỡng hơn sữa thanh trùng. Bên cạnh đó, việc tồn trữ và bảo quản sữa tiệt trùng cũng dễ dàng hơn.
Quá trình thanh trùng phải được bảo đảm thực hiện liên tục. Có 2 cách thanh trùng: Một, đun sữa ở nhiệt độ thấp khoảng 63oC trong vòng 30 phút, sau đó để lạnh ngay. Hai, đun sữa ở nhiệt độ tương đối cao (85-90oC) trong thời gian ngắn từ 30 giây đến 1 phút rồi làm lạnh ngay.
Tuy nhiên, với phương pháp thanh trùng, sữa phải luôn được giữ lạnh từ 3- 5oC để đảm bảo chất lượng và an toàn cho sản phẩm. Sữa bò tươi thanh trùng khi mua về nên được để trong ngăn đá đến khi sản phẩm có thể đạt đến nhiệt độ 4oC thì có thể để xuống ngăn làm mát trong tủ lạnh để dùng dần trong khoảng 10 ngày.
Trong khi đó phải đến giữa thế kỷ 20, một công nghệ hiện đại hơn thanh trùng là tiệt trùng mới xuất hiện.
Sữa tiệt trùng: Công nghệ mới
Phương pháp tiệt khuẩn cực nhanh hay còn gọi là tiệt trùng tức là diệt khuẩn cực nhanh bằng cách cho sữa chảy thành màng mỏng ở nhiệt độ cực cao (135 – 150oC) trong một khoảng thời gian cực ngắn 3-15 giây, rồi làm lạnh ngay xuống ở 12,5oC. Công nghệ tiệt trùng còn được gọi là tiến trình xử lý nhiệt cho thực phẩm dạng lỏng như sữa ở nhiệt độ cực cao trong thời gian cực ngắn.
So với sữa thanh trùng, sữa tiệt trùng có lợi điểm là không cần sử dụng đến tủ lạnh để tồn trữ sản phẩm. Thêm vào đó, sữa tiệt trùng còn thể tồn trữ được trong thời gian từ 6 tháng đến 1 năm ở nhiệt độ bình thường mà không cần chất bảo quản.
Đó là do tính năng của quy trình chế biến và đóng gói của công nghệ tiệt trùng, theo một hệ thống vô trùng khép kín. Quá trình làm nóng và lạnh sản phẩm cực nhanh sẽ giúp tiêu diệt hay làm tê liệt khả năng hoạt động của các loại vi sinh vật gây bệnh, giúp thành phần hoá học của sữa ít biến đổi hơn quá trình chế biến thanh trùng truyền thống.
Lượng vi chất mất đi ít hơn nên các sản phẩm sữa tiệt trùng vẫn giữ lại được nhiều chất dinh dưỡng.
Khi tiệt trùng ở nhiệt độ thấp trong thời gian dài, nếu có một vài chênh lệch trong xử lý nhiệt cũng không gây nguy cơ tồn tại vi khuẩn gây bệnh.
Trái lại khi sát trùng ở nhiệt độ cao trong thời gian ngắn, nếu rút thời gian xử lý nhiệt quá ngắn thì có thể gây nguy cơ tồn tại vi khuẩn gây bệnh.
Hương Cát - VietNamNet
Sữa tươi thanh trùng có khác sữa tiệt trùng?
Hiện nay trên thị trường có hai loại sữa tươi được sản xuất theo hai công nghệ khác nhau: sữa tươi tiệt trùng và sữa tươi thanh trùng. Người tiêu dùng do không hiểu rõ quy trình sản xuất và tính chất của từng loại sản phẩm nên dễ bị nhầm lẫn trong cách bảo quản và sử dụng, dẫn đến việc sản phẩm bị hư hỏng.
Sữa tươi tiệt trùng thường được xử lý ở nhiệt độ cao (từ 120 - 1300C) trong khoảng thời gian 5 phút. Sản phẩm có thể được bảo quản ở nhiệt độ bình thường và thường có thời hạn sử dụng từ 6 tháng đến một năm. Do chế biến ở nhiệt độ cao, một số vitamin, khoáng chất và các chất dinh dưỡng khác có thể bị hao hụt, đặc biệt hương vị thơm ngon thuần khiết ban đầu của sữa bò tươi cũng thay đổi phần nào.
Sữa tươi thanh trùng theo công nghệ Pasteur được thanh trùng ở nhiệt độ 72 - 850C trong 15 giây để tiêu diệt các vi khuẩn có hại cho cơ thể, sau đó được làm lạnh đột ngột xuống 40C. Sản phẩm phải luôn được bảo quản ở 40C nhằm tránh sự lên men sữa làm hư hỏng sản phẩm. Thời hạn sử dụng trong vòng 7 ngày nhưng khi đã mở nắp chai thì chỉ nên sử dụng trong hai ngày.
Do được xử lý ở nhiệt độ thấp và thời gian ngắn hơn nên sữa tươi thanh trùng giữ được hầu như toàn bộ các vitamin, khoáng chất quan trọng có trong sữa nguyên thủy và vẫn đảm bảo được hương vị thơm ngon đặc trưng của sữa bò tươi.
Khi bảo quản sữa tươi trong tủ lạnh, cần lưu ý đến nhiệt độ của từng ngăn khác nhau. Nhiệt độ ở khu vực tiếp giáp với cửa tủ lạnh thường cao hơn các khu vực khác, chỉ có ngăn sát với ngăn đá mới đạt được nhiệt độ ổn định </= 40C. Nên luôn đặt sữa thanh trùng trong ngăn có nhiệt độ </= 40C để bảo đảm chất lượng sản phẩm. Về phía nhà sản xuất và nhà phân phối, ngoài những lưu ý cụ thể trên nhãn hàng nên có bảng hướng dẫn cách bảo quản cho khách hàng tại nơi trưng bày hàng để tránh hư hỏng đáng tiếc có thể xảy ra.
KHÁNH HƯƠNG - BÁO ĐIỆN TỬ SÀI GÒN TIẾP THỊ MEDIA
Sữa nước nói chung và đặc biệt là sữa tiệt trùng ngày càng phổ biến với người dùng. Nhiều người bắt đầu xem trọng việc uống sữa mỗi ngày và xem đây là nguồn cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể bên cạnh các bữa ăn chính. Tuy nhiên, xem ra khái niệm sữa tiệt trùng vẫn còn khá mơ hồ với nhiều người. Để giúp bạn đọc trang bị kiến thức “chuẩn” về sữa tiệt trùng, sau đây là giải đáp một số thắc mắc xung quanh 2 loại sữa tươi tiệt trùng và sữa hoàn nguyên tiệt trùng.
1. Không phải sữa tiệt trùng nào cũng “tươi”?
Đúng. Rất nhiều người dùng nghĩ rằng sữa nước tiệt trùng nghiễm nhiên được làm từ sữa tươi. Tuy nhiên, chỉ có sữa tươi tiệt trùng được chế biến từ sữa tươi nguyên liệu, còn sữa tiệt trùng hoàn nguyên được chế biến từ sữa bột, chất béo các loại và nước, có thể bổ sung thêm phụ liệu. Do sữa tươi tiệt trùng làm từ sữa tươi nên hương vị thơm ngon tự nhiên hơn, được xem như sữa tươi.
2. Hai loại sữa này có quy trình sản xuất giống nhau?
Sai. Sữa tươi tiệt trùng được chế biến từ sữa tươi nguyên liệu, được xử lý ở nhiệt độ cao (140-143oC) trong khoảng thời gian từ 3-5 giây. Quá trình này nhằm tiêu diệt toàn bộ vi khuẩn có khả năng làm hỏng sữa, giúp bảo quản sản phẩm trong vòng 6 tháng.
Trong khi đó, thành phần chính của sữa tiệt trùng hoàn nguyên là sữa bột. Trước đó, sữa bột đã được xử lý nhiệt. Khi đưa vào quy trình sản xuất, sữa bột được hòa trộn với nước và một số thành phần khác như dưỡng chất, đường, nước quả, cacao, cà phê…, và được xử lý ở nhiệt độ cao một lần nữa trước khi đóng gói thành phẩm.
3. Sữa tươi tiệt trùng ít bị thất thoát chất dinh dưỡng hơn?
Đúng. Do sữa tươi tiệt trùng xử lý nhiệt chỉ 1 lần trong thời gian cực ngắn nên các dưỡng chất như Vitamin B6, B12, Vitamin C, Folate… hao hụt ít hơn và không cần phải bổ sung thêm. Sữa tiệt trùng hoàn nguyên được hoàn nguyên lại sữa nước từ sữa bột nên thường được bổ sung thêm một số dưỡng chất kể trên.
4. Sữa tươi tiệt trùng được ưa chuộng hơn?
Đúng. Có nhiều lý do khiến người tiêu dùng chuộng sữa tươi tiệt trùng hơn sữa hoàn nguyên tiệt trùng, dù giá thành sữa tươi tiệt trùng cao hơn. Lý do thuyết phục nhất đó là sữa tươi tiệt trùng có hương vị ngon hơn, giữ được nhiều thành phần dinh dưỡng của sữa tươi.
Ở châu Âu, trong các sản phẩm từ sữa thì sữa tươi chiếm ưu thế hơn hẳn (31,6%) so với sữa bột gầy (3,8%) và sữa bột whey (4,7%). Còn thị trường Việt Nam, cách đây vài năm thì thị phần sữa tươi chỉ chiếm chưa đến 10%, thì đến năm nay tỷ lệ này đang chiếm khoảng 30%. Điều đó cho thấy khuynh hướng tiêu dùng sữa tươi tiệt trùng ngày càng tăng cao, do người dùng bắt đầu nhận ra lợi ích cao hơn của sản phẩm này.
5. Quy trình xử lý nhiệt quyết định chất lượng sữa tiệt trùng?
Nhiều người nghĩ rằng xử lý nhiệt là khâu then chốt để có chất lượng thành phẩm tốt. Điều này chỉ đúng một phần. Khâu quan trọng nhất để có sản phẩm sữa tiệt trùng đạt chuẩn là cần đảm bảo chất lượng nguyên liệu đầu vào. Nếu chất lượng sữa hoàn nguyên tiệt trùng phụ thuộc nhiều vào chất lượng và khâu bảo quản sữa bột, thì chất lượng sữa tươi tiệt trùng cũng cần được kiểm soát đồng bộ từ nguyên liệu sữa tươi thô vắt từ bò sữa.
Báo điện tử Dân trí