Hạ sốt và dùng thuốc đúng cách cho trẻ
SỐT Ở TRẺ SƠ SINH VÀ TRẺ NHỎ
Sốt nghĩa là nhiệt độ cơ thể cao hơn mức bình thường. Trẻ nhỏ được cho là bị sốt nếu:
• Nhiệt độ bên trong hậu môn cao hơn 38 độ C
• Nhiệt độ ở miệng cao hơn 37.8 độ C
• Nhiệt độ ở nách cao hơn 37 độ C
• Nhiệt độ ở tai cao hơn 38 độ C
(Cách đo này không khả thi với các bé dưới 6 tháng tuổi)
• Kiểm tra sốt bằng tay cũng là cách xác định sốt ở trẻ vì khi đó bạn sẽ cảm nhận độ nóng ở trẻ rõ hơn. Cách kiểm tra này hiệu quả hơn chúng ta nghĩ, nhưng nếu tính đưa trẻ đến bác sĩ, thì hãy sử dụng nhiệt kế để có số liệu cụ thể.
• Nhiệt độ trung bình của cơ thể được đo ở miệng là 36.5 độ C.
• Nhiệt độ đo ở miệng thông thường có thể thay đổi vào khoảng thấp hơn 35.5 độ C vào buổi sáng và 37.5 độ C vào buổi chiều. Nhiệt độ tăng nhẹ từ 38 đến 38.5 độ C, có thể là do vận động, bận quần áo dày, tắm nước nóng hoặc thời tiết nóng.
• Đồ ăn hoặc đồ uống nóng cũng có thể làm tăng nhiệt độ miệng. Nếu nghi ngờ một dấu hiệu nào đó tác động đến nhiệt độ cơ thể của trẻ, hãy kiểm tra lại nhiệt độ 30 phút một lần.
NGUYÊN NHÂN GÂY SỐT
• Sốt là một triệu chứng, không phải là bệnh. Nó là phản ứng bình thường của cơ thể trước một sự nhiễm khuẩn (virus, vi khuẩn) nào đó. Sốt giúp chống lại sự nhiễm trùng bằng cách khởi động hệ miễn dịch của cơ thể. Hầu hết các cơn sốt (từ 37.8 đến 40 độ C) mà trẻ mắc phải đều không nguy hiểm.
• Các nguyên nhân phần lớn là từ các bệnh do virus như cảm lạnh hoặc cảm cúm. Một vài nguyên nhân là do bệnh từ vi khuẩn mang lại như viêm họng hoặc nhiễm trùng đường tiểu. Mọc răng đa số không phải là nguyên nhân gây sốt.
SỐT BAO LÂU SẼ HẾT?
• Hầu hết các cơn sốt do virus sẽ kéo dài khoảng 3 đến 5 ngày. Thông thường, độ nặng nhẹ của sốt không liên quan đến sự nghiêm trọng của bệnh. Hành vi cư xử của trẻ mới nói lên trẻ bệnh nặng hay nhẹ. Sốt không phải gây tác hại kéo dài. Tổn thương não xuất hiện chỉ khi nhiệt độ cơ thể cao hơn 42 độ C.
THUỐC HẠ SỐT
SỐT LÀ HÌNH THỨC GIÚP CON CHỐNG LẠI SỰ NHIỄM BỆNH. Chỉ cần dùng đến thuốc khi trẻ sốt hơn 38,5 độc C
Thông thường, thuốc hạ sốt bắt đầu có tác dụng sau 20- 30 phút, và kéo dài 2 giờ sau khi uống. Thuốc sẽ giúp giảm sốt xuống từ 1 – 2 độc C.
Thuốc hạ sốt không hạ nhiệt độ xuống thành nhiệt độ cơ thể bình thường trừ khi nhiệt độ sốt không cao trước khi uống thuốc.
Thuốc hạ sốt thường khi nhiệt độ cơ thể nóng hơn 39oC thì mới dùng, nếu tiếp tục sốt không giảm thì 4-6 tiếng sau lại uống tiếp. Sau khi hạ sốt thì không cần phải uống thêm nữa.
Paracetamol là loại thuốc thông dụng hiện nay để điều trị hạ sốt, giảm đau cho trẻ em và cả người lớn. Thuốc có tên hóa học là Acetaminophene.
CHĂM SÓC TRẺ ĐANG SỐT
Với mức sốt vừa (38-38,5 độ C), cơ thể trẻ có thể chịu đựng được. Sốt cao trên 40 độ C trong thời gian dài có thể làm bé bị co giật, dẫn đến thiếu oxy não.
Hiện tượng sốt cao co giật thường gặp ở lứa tuổi từ 6 tháng đến 5 tuổi. Khi trẻ sốt trên 40 độ C, cơn co giật thường xuất hiện và sẽ mất đi khi thân nhiệt hạ xuống dưới 40 độ C.
Vì vậy, các mẹ cần nhanh chóng thực hiện các bước đơn giản giúp bé hạ sốt.
- Cho trẻ uống nhiều nước và bận quần áo thoáng mát: Khuyến khích trẻ uống nhiều nước. Nước trong cơ thể có thể mất đi trong các cơn sốt do sự đổ mồ hôi. Quần áo nên hạn chế tối đa vì hầu hết nhiệt độ sẽ thoát qua da. Không nên trùm, bận đồ cho trẻ quá dày vì có thể là nguyên nhân khiến sốt cao hơn. Trong khi sốt, nếu trẻ cảm thấy lạnh, có biểu hiện da lạnh tái, run rẩy, mẹ hãy đắp cho trẻ một chiếc khăn mỏng. Nếu nhiệt độ thấp hơn hoặc đến 38,5 độc C, thì chỉ cần xử lý như trên, thuốc hạ sốt ở trường hợp này là không cần thiết.
- Cho bé ở trong nhà và ở nơi mát mẻ.
- Đưa bé vào nơi kín gió, cởi bỏ bớt quần áo và dùng khăn ấm lau người cho bé, nhất là các bộ phận nách, hạch, bẹn... Không nên đặt bé nằm ở nơi quá nóng.
- Tắm cho bé: Trước đây, các cụ thường kiêng kị việc tắm cho trẻ mỗi khi bị sốt. Ngày nay, nhiều nghiên cứu đã chứng minh, tắm chính là cách hạ nhiệt cơ thể rất nhanh nếu trẻ được tắm cho đúng cách. Việc hạ nhiệt cho bé khi sốt là cực kì quan trọng vì não trẻ còn yếu nếu để xảy ra co giật sẽ rất dễ bị tổn thương. Tắm là cách chủ yếu để hạ nhiệt cho não.
Cách tắm cho trẻ như sau:
Đưa bé vào phòng kín, đóng hết các cửa để tránh gió và cởi bỏ hết quần áo của trẻ. Nước tắm phải thấp hơn 2 – 3 độ so với nhiệt độ cơ thể trẻ (không thấp hơn quá nhiều để tránh sốc nhiệt, bé bị lạnh).
Để bé vào chậu nước và tắm bình thường, tắm cả đầu trong khoảng 5-10 phút mà vẫn phải giữ sao cho nhiệt độ của nước tắm chỉ kém 2 – 3 độ so với thân nhiệt bé. Sau khi tắm, lau thật khô người cho bé và cho bé mặc quần áo mỏng. Vài tiếng sau có thể cho bé tắm lần nữa để hạ nhiệt độ. Khi tắm cho bé, điều quan trọng nhất là phải tránh gió để bé không bị lạnh.
- Cho bé ăn đồ ăn lỏng hơn ngày thường để dễ tiêu và uống các loại nước như oresol, nước cam.
LƯU Ý: Không chườm cho bé bằng nước lạnh, nước đá. Không nên xoa bóp cho bé với rượu (cồn) bởi vì rượu có thể gây ngộ độc.
UỐNG THUỐC HẠ SỐT ĐÚNG CÁCH VÀ LIỀU LƯỢNG Ở TRẺ
Trẻ sốt dưới 38,5 độ không cần uống thuốc hạ sốt, chỉ cần cho mặc đồ thoáng mát là được, vì bố mẹ ông bà hay sốt ruột cứ cho con uống theo ý mà không biết trẻ nhỏ uống paracetamol vượt quá liều lượng và thời gian cho phép sẽ làm hại gan, ảnh hưởng đến chuyển hóa ở gan.
Paracetamol làm hạ thân nhiệt ở người bị sốt, nhưng rất hiếm khi làm hạ nhiệt độ ở người bình thường. Và không có tác dụng chống viêm. Khi uống vào, paracetamol được hấp thu nhanh chóng hoàn toàn qua đường tiêu hóa; thức ăn cũng góp một phần làm chậm hấp thu paracetamol.
Ở trẻ em, liều paracetamol là 10mg đến tối đa là 15mg/kg trọng lượng cơ thể và có thể lặp lại liều như trên sau 4-6 giờ. Thuốc uống hay thuốc đặt hậu môn có tác dụng như nhau và liều lượng dùng như nhau.
Ví dụ: bé 10kg chỉ uống hay đặt hậu môn liều lượng 100mg, tối đa là 150mg (sốt cao đến 39,5 độ C).
Trẻ sốt dưới 40 độ, không có nguy hiểm, nên các MẸ cứ bình tĩnh xử trí cho con theo đúng hướng dẫn sẽ giúp con mau hạ sốt hơn.
TRẺ SỐT Ở TRƯỜNG HỢP HỢP CẦN PHẢI ĐI BỆNH VIỆN
Nên cho trẻ đi bệnh viện ngay nếu:
• Con dưới 3 tháng tuổi.
• Sốt cao trên 40 độ C và tình hình không được cải thiện sau 1h uống thuốc hạ sốt.
• Con có biểu hiện rất mệt mỏi bất thường (nhức đầu, chóng mặt, cứng gáy, thở khó khăn, nôn ói liên tục, tím tái người).
CHO CON ĐI KHÁM TRONG VÒNG 24 giờ nếu:
• Con từ 3 đến 6 tháng tuổi (trừ khi sốt do mũi chích ngừa)
• Con bị sốt kéo dài hơn 3 ngày.
• Con đã hết sốt hơn 24 tiếng nhưng sau đó lại bị sốt lại và sốt cao hơn 39 độ.
LƯU Ý QUAN TRỌNG
- Nếu trẻ sốt cao trên 40 độ, việc trước tiên là con con uống ngay thuốc hạ sốt, nếu con bị nôn ra dù không biết có nôn hết thuốc hay không nhưng sau 30phút mà không thấy dấu hiệu giảm sốt cần dùng tiếp thuốc nhét hậu môn, còn nếu con nôn hết nước thuốc vừa uống xong nên dùng thuốc nhét hậu môn luôn cho con.
- Sau đó lau người con bằng nước vừa phải không quá ấm vì trẻ đang sốt cao (nước vừa ấm tay là được), lấy khăn đắp trán, nách và bẹn, liên tục dùng khăn khác thay thế để khăn không bị lạnh trong quá trình chườm mát cho con.
- Trường hợp xảy ra co giật ở trẻ, lấy ngay cái khăn nhỏ (khăn sữa khăn gì cũng được) nhét nhanh vào miệng con và bế dốc con lên để tránh tình trạng dịch tràn vào phổi.
- Đưa trẻ đi bệnh viện nếu trẻ ko hạ sốt sau 30 phút – 1h.
- Ngoài ra, khi trẻ sốt bình thường dưới 40 độ chỉ cần uống thuốc hạ sốt với hàm lượng 10mg/kg. Nhưng với trường hợp trẻ sốt trên 40 độ cần phải uống đến 15mg/kg, trẻ 10 ký uống gói 150mg.
P/s: Dù trẻ đang sốt trên 40 độ, có lo lắng muốn cho con đi bệnh viện luôn thì mẹ cũng phải làm ngay các biện pháp giúp con hạ sốt ngay sau khi uống thuốc, rồi mới đi chứ không phải cứ cuống lên là đưa con đi bệnh viện luôn sau khi uống thuốc, để tránh nguy cơ trong lúc đi trẻ bị tăng độ nhanh hơn.