Nói rõ ràng hoặc phát ra các âm thanh của lời nói bằng từ là kỹ năng phức tạp. Để phát triển sớm ngôn ngữ cho trẻ, hạn chế khả năng chậm nói ở trẻ, ta cần cho trẻ dùng một loạt nhiều phụ âm khi nói bập bẹ, luyện giọng và nói các từ đầu tiên. Những từ đầu tiên có thể không trọn vẹn, nhưng dùng chúng để giao tiếp thì tuyệt hảo, không cần biết chúng được nói như thế nào. Như trẻ phát âm nước trái cây thành “đước” nhưng dùng từ đó để diễn tả nước trái cây của mình và đòi thêm nữa, thì trẻ đang dùng từ để giao tiếp thật sự. Nên tránh nói các câu như “không, không phải đước mà phải nói là nước”. Thay vào đó ta nên nói “con nói nước, chúng ta hãy lấy nước trái cây”. Như thế trẻ có câu mẫu để phát âm chính xác “nước”, và lời nói sẽ được tiến bộ.
Những âm thanh đầu tiên các bé mới biết đi bắt đầu thành thạo là các âm phát từ môi như “p, b, m, v”. Các chữ như “má, búp, banh, của con, cái gì” có thể được nói đúng. Các chữ như “h” và “n” cũng gần nói đúng. Nên nhớ rằng các âm ở giữa từ hoặc cuối từ sẽ khó phát âm hơn các âm đầu tiên.
Dưới đây miêu tả chi tiết hơn về sự phát triển âm thanh.
Số tuổi của trẻ 90% trẻ nói thành thạo các âm này
2 tuổi p, d, m, v, h, n
3 tuổi t, b, k, g
4 tới 5 tuổi f, v, y
5 tới 7 tuổi s, z, j, r, sh, ch, th, các hỗn hợp
Những từ đầu tiên của trẻ
Trong năm đầu tiên, bé vươn tay ra để lấy đồ vật nhưng không lấy được. Bé khóc òa, người lớn quay lại và nói “con cưng để ta lấy dùm con”, đó là giao tiếp
Ngay ban đầu, trẻ nhận biết giọng nói của mình có thể khiến cho người lớn đáp ứng nhu cầu của mình. Tuy nhiên, lời nói là kỹ năng phưc tạp, đòi hỏi cả khả năng suy nghĩ lẫn khả năng phối hợp. Chúng ta phải vận động đúng các môi, lưỡi và hàm để tạo thành từ.
Điều trọng yếu của giao tiếp bằng lời nói là nói lên một từ để người khác thỏa mãn nhu cầu của chúng ta. Các từ đầu tiên thường nhận dạng con người và đồ vật ngay môi trường hiện tại. Sau này, người ta dùng từ dành cho các chức năng như gợi sự chú ý, mô tả, yêu cầu, hoặc phản đối.
Làm thế nào chúng ta hỗ trợ trẻ khi đã học các từ thì có thể tự thích nghi trong thế giới lời nói
- Hãy tạo nên từ và câu ngắn (cách sử dụng từ). Các bé mới biết đi sẽ qua các thời kỳ khó khăn để tách rời một chữ khỏi một đoạn từ dài. Thật tốt khi lặp lại từ đơn và câu ngắn. Ví dụ: Banh. Banh của tôi. Banh đâu? Banh. Lấy banh. Đá banh đi
- Cầm đồ chơi hoặc đồ vật gần mặt bạn khi bạn nói ra một từ. Hành động này giúp trẻ quan sát miệng bạn, nhằm giúp phát triển giao tiếp mặt đối mặt
- Hãy đáp ứng lại các điệu bộ, nếu trẻ vươn tay lấy đồ vật bạn sẽ biết ngaytrẻ muốn lấy đồ vật nào. hãy lấy đồ vật đó và đưa cho trẻ lúc nói ra từ. Từ từ, nên biến câu trả lời của bạn thành điệu bộ, để trẻ có thì giờ thử và nói lên âm thanh hoặc chữ
- Nên khen ngợi mọi từ hoặc lời nói đầu tiên, mặc dù rất khó hiểu
- Không nên lường trước các nhu cầu của trẻ. Nếu bạn giúp trẻ nói tốt hơn hoặc trao đổi đồ vật cho trẻ chậm hơn một chút, bạn tạo cơ hội để trẻ cố gắng sử dụng lời nói