Các hoạt động có nguy cơ không an toàn
Bản chất của trẻ nhỏ là hiếu động, trẻ thường xuyên hoạt động với các đối tượng khác nhau đặc biệt là với những đối tượng tạo cho trẻ sự hứng thú. Trong quá trình hoạt động đó, trẻ có nhiều nguy cơ gặp phải bất trắc như:
+ Trẻ leo trèo
+ Trẻ chạy nhảy,xô đẩy lẫn nhau
+ Trẻ chơi các trò chơi, đồ chơi không đúng cách (cho đồ chơi vào mồm, tai, mũi; dùng đồ chơi đập vào người vào mặt bạn; đẩy, ngáng bạn khi chơi…)
+ Trẻ vừa ăn vừa cười đùa
+ Trẻ tự ý ăn uống các đồ ăn lạ (hoặc những thứ mà trẻ cho là đồ ăn).
+ Trẻ tự ý thực hiện các hành vi “cấp cứu” cho mình và cho bạn.
Mức độ trẻ gặp nạn trong các hoạt động này chủ yếu phụ thuộc vào vốn kiến thức, kinh nghiệm và kĩ năng hoạt động của trẻ. Để trẻ tránh được những tai nạn đáng tiếc, ngoài việc cung cấp các kiến thức cần thiết về các hoạt động không an toàn thì chúng ta cần rèn trẻ trong nhiều hoạt động khác nhau của cuộc sống hằng ngày và thông qua các tình huống.
Phương pháp giáo dục trẻ nhận biết và phòng tránh các nguy cơ không an toàn.
Nếu dạy trẻ về các nguy cơ và chỉ “thực hành miệng” các cách phòng tránh, các cách hoạt động an toàn thì sẽ không thực sự hiệu quả. Muốn trẻ nhận biết đúng và ứng xử đúng với những tình huống có nguy cơ thì GV cần giúp trẻ được trải nghiệm thực tế và trải nghiệm với nhiều tình huống khác nhau. Trong điều kiện trường lớp, chắc chắn nhiều tình huống không thể có sẵn và cũng khó xảy ra thường xuyên, GV cũng có thể sử dụng các tình huống, các trò chơi, các bài tập… để cho trẻ rèn luyện.
Sử dụng trò chơi (thường để ôn luyện nội dung đã biết)
GV lựa chọn trò chơi có sẵn hoặc trò chơi do GV sáng tạo ra. Nội dung trò chơi về nhận biết phòng tránh nguy cơ không an toàn, thông qua hoạt động với tranh ảnh, lôtô.
Cho trẻ đóng kịch
+ GV xây dựng những kịch bản ngắn, đơn giản có nội dung giúp trẻ nhận biết và biết cách phòng tránh nguy cơ không an toàn ví dụ: kịch bản về nhận biết nguy cơ không an toàn khi gặp người lạ, khi ở trong nhà bếp, khi đi cầu thang…
+ GV đọc (kể) cho trẻ về kịch bản dưới dạng truyện để trẻ hiểu và nhớ nội dung, nhấn mạnh vào các thông điệp giáo dục trẻ.
+ Tổ chức cho trẻ tập.
+ Tổ chức biểu diễn.
.jpg?w=900 "Nhấn vào ảnh để phóng to")
Hình mang tính minh họa
Tạo dựng tình huống
Tình huống có thể tự nảy sinh trong sinh hoạt hằng ngày của trẻ, GV cần chú ý để tận dụng. Tuy nhiên nếu chỉ “trông chờ” vào các tình huống tự nảy sinh thì GC sẽ luôn bị động, thêm vào đó khó triển khai hết được các nội dung muốn dạy trẻ vì vậy GV nên tạo thêm các tình huống để giáo dục trẻ.
Tình huống có thể xảy ra trong phạm vi lớp: GV đặt một số đồ vật có khả năng gây nguy hiểm ở trên sàn nhà hoặc ở trên bàn thấp vừa tầm của trẻ (hột hạt tròn, dao nhọn, kéo nhọn, bình thủy tinh) và quan sát phản ứng của trẻ./GV làm đổ một vũng nước trên sàn nhà./GV làm ướt sàn nhà vệ sinh sau đó cho một nhóm trẻ vào rửa tay trong nhà vệ sinh nhưng số lượng dép và số vòi rửa không đủ so với số trẻ…
Tình huống có thể xảy ra trong phạm vi trường: GV nhờ 2-3 trẻ ra phòng bảo vệ gửi giúp cô túi đồ nhưng khi trẻ ra đó lại không có bác bảo vệ mà chỉ có người lạ (1 người hỗ trợ tình huống cho GV), người lạ sẽ hỏi chuyện trẻ, đề nghị giữ đồ giúp, cho trẻ bánh kẹo, rủ đi chơi./Trẻ ra sân chơi và phát hiện 1 túi đồ ăn để trên ghế ngoài sân/…
Tình huống có thể xảy ra bên ngoài trường: Với dạng tình huống này cần có sự hỗ trợ của phụ huynh. Phụ huynh cho con đi chơi và cố tình tạo ra tình huống để trẻ tự giải quyết ví dụ như trẻ lác bố mẹ/ Bố mẹ cho trẻ đi xe máy nhưng vờ quên mũ bảo hiểm/ Trẻ ở nhà một mình và có người lạ đến gõ cửa…
Khi xây dựng tình huống người lớn lưu ý không để trẻ phát hiện ra. Sau mỗi tình huống cần có sự trao đổi với trẻ, cố gắng để trẻ tự phát hiện những việc làm chưa đúng, hậu quả có thể xảy ra và rút kinh nghiệm cho những lần sau.
Thảo luận
GV chuẩn bị vấn đề thảo luận và đưa vấn đề cho trẻ (qua 1 câu chuyện nhỏ, qua xem 1 đoạn phim,…). GV giúp trẻ phát triển vấn đề thông qua việc tham gia như một thành viên của nhóm thảo luận hoặc đưa ra các câu hỏi mang tính gợi mở suy nghĩ cho trẻ. Sau quá trình thảo luận, GV mời từng nhóm nói về kết quả thảo luận của nhóm mình. GV và các nhóm khác cùng tham gia ý kiến. GV giúp trẻ tổng hợp và đưa ra những kết luận cuối cùng.
ThS. Nguyễn Thị Thu Hà
Trung tâm nghiên cứu GDMN, Viện KHGD Việt Nam